Þessa viku, vikuna 19.-25. apríl fer fram Vika tískubyltingar (e. Fashion Revolution Week) sem hefur það að markmiði að bæta tískuheiminn og gera hann sjálfbærari. Tískubyltingarvikan er haldinn ár hvert í kringum daginn sem að Rana Plaza verksmiðjan hrundi og olli dauða 1.138 manns þann 24. apríl 2013.
Í ár er áhersla vikunnar á mannréttindi og réttindi náttúrunnar. Markmiðið er að sýna fram á tengsl mannréttinda og réttinda náttúrunnar. Tískuiðnaðurinn hefur í gegnum tíðina brotið á mannréttindum fólks sem starfar í aðfangakeðjunni. Það hafa flestir heyrt um slæma vinnuaðstöðu þeirra sem sauma flíkurnar og bágborin kjör þeirra. Sem betur fer er aukin vitundarvakning og ákall neytenda farin að hafa áhrif á aðbúnað verkafólks í textíl- og fataiðnaðinum. Tískuiðnaðurinn hefur einnig mikil áhrif á umhverfið og náttúruna.
- Framleiðsla á fatnaði og skóm á 10% hlut í losun gróðurhúsalofttegunda á heimsvísu. Það er meira samanlagður hlutur flug- og skipaumferðar.
- Árlega henda Evrópubúar um 11 kílóum af fatnaði á mann í ruslið í stað þess að gefa.
- Þvottur gerviefna sendir 0,5 milljón tonn af örplasti í sjóinn. Það er 35% af því örplasti sem losnað hefur út í umhverfið.
- Árið 2015 notaði textíl- og fataiðnaðurinn 79 milljarða rúmmetra af vatni.
- 700 lítrar af vatni eru notaðir við framleiðslu á einum stuttermabol. Það er jafnt á við það magn af vatni sem að einstaklingur drekkur á tveimur og hálfu ári.
Sameinuðu þjóðirnar hafa tekið þátt í verkefnum sem ýta undir aukna sjálfbærni í tískuiðnaðinum með því að fá fyrirtæki í tískuiðnaðinum til þess að innleiða heimsmarkmiðin í starfsemi sína. Einnig með því að auka vitund fólks á áhrif tískuiðnaðarins á sjálfbæra þróun.
Þau heimsmarkmið sem tengjast einna helst inn í tískuiðnaðinn eru:
- Heimsmarkmið 4: menntun fyrir alla
- Heimsmarkmið 8: góð atvinna og hagvöxtur
- Heimsmarkmið 9: nýsköpun og uppbygging
- Heimsmarkmið 12: sjálfbær neysla og framleiðsla
- Heimsmarkmið 13: aðgerðir í loftslagsmálum
- Heimsmarkmið 14: líf í vatni
- Heimsmarkmið 15: líf á landi
- Heimsmarkmið 16: friður og réttlæti
- Heimsmarkmið 17: samvinna um markmiðin
Fyrir okkur sem eru neytendur er mikilvægt að vera meðvituð um hvaðan fötin okkar koma, hver framleiðir? Úr hvernig efnum eru fötin (lífræn, gerviefni, endurunnin)? Þarf ég að kaupa ný? Vantar mig þetta? Er hægt að gera við flíkina?
Aðstandendur Tískubyltingarvikunnar taka saman gagnlegar upplýsingar fyrir alla hagsmunaaðila, frá neytendum til framleiðanda. Þá gefa þau út skýrslu með niðurstöðum úttektar á helstu tískufyrirtækjunum og söluaðilum þar sem mat er lagt á gagnsæi aðfangakeðjunnar. Hægt er að nálgast nýjustu skýrsluna hér. Á heimasíðunni þeirra er einnig að finna námsefni fyrir kennara.
Við þurfum einnig að tryggja að fötin okkar endi ekki í ruslinu, heldur að þau séu gefin áfram eða endurunninn. Rauði Krossinn á Íslandi tekur við öllum fötum og sendir annað hvort í endurvinnslu, gefur til þeirra sem á þurfa að halda eða selja á fatamarkaðinum sínum.
9. þáttur af Hvað getum við gert? sem sýndur var 12. apríl á RÚV fjallar um áhrif hraðtísku og offramleiðslu fatnaðar á umhverfið. Hægt verður að horfa á þáttinn og þáttaröðina í heild á www.hvadgetumvidgert.is
Allt okkar framlag, hversu smátt sem það er, í þágu sjálfbærni skiptir máli. Við erum öll heimsmarkmiðaverðir!
Heimildir og ítarefni:
Heimasíða Fashion Revolution Week: https://www.fashionrevolution.org/
https://sustainabledevelopment.un.org/partnership/?p=28041
Frítt námskeið í gegnum netið um framtíð tískuheimsins og heimsmarkmiðin: https://www.futurelearn.com/courses/fashion-s-future-and-the-un-sustainable-development-goals-